Hipofiz Bezi Hastalıkları, beynin alt kısmında bulunan ve yaklaşık 0.5 gram ağırlığında, görevi ise çeşitli hormonlar salgılamak olan bir endokrin beziyle ilgili olan sağlık sorunlarının genel tanımıdır. Endokrin bezler ürettikleri çeşitli hormonları dolaşıma salgılar ve vücudun diğer bölgelerindeki hedef organları uyararak fonksiyon görmesini sağlar.
Hipofiz bezi dışındaki endokrin bezler ise; tiroit bezi, paratiroid bezi, böbrek üstü bezi, pankreas, erkeklerde testisler ve kadınlarda yumurtalıklardır.
Endokrin bezlerle ilgili hormon fazlalığı ve eksikliği sonucu gelişen hastalıklarla ilgilenen bilim dalına endokrinoloji denir.
Hipofiz Bezinin Görevleri
Hipofiz bezi endokrin bezlerinin fonksiyonlarını düzenler. Sağlıladığı hormonlar;
- TSH: Tiroit bezini uyarır. Boğazın ön kısmındaki tiroit bezi hayati tiroit hormonlarının üretimini kontrol eder.
- FSH/LH: Üreme organlarını uyarır. Cinsel fonksiyonların ve üremenin devamını sağlar.
- ACTH: Böbrek üstü bezini uyarır. Kortizol adlı hayati hormonun salgılanmasını kontrol eder.
- GH: Büyüme hormonudur. Ergenlik çağında boyun uzamasından ve genel gelişimden sorumludur.
- Prolaktin: Süt üretimini uyarır. Doğum sonu emzirmenin sağlar ve bağışıklık sisteminde rol alır.
Hipofiz Bezi Hastalıkları
Salgılanan hormonların fazlalığı eksikliği iki farklı grup hastalığa sebep olur.
5 temel hormondan bir veya daha fazlasının çeşitli sebeplerle eksilmesi Hipofiz Yetmezliğine neden olur. Doğru tanı konulduğu takdirde tedavisi mümkündür.
En sık görülen nedeni adenomlara bağlı olarak bezdeki normal dokunun baskıya uğraması ve hipofiz adenomunun tedavi sürecidir. Diğer bir neden kadınlarda doğum sonrası aşırı kanama sonucu hipofiz bezi hasarıdır. Ayrıca şuur kaybına neden olan kafa travmaları sonrası %10-15 oranında hipofiz yetmezliği görülebilmektedir.
Hipofiz yetmezliğinin belirtileri hafiftir ve yavaş ilerler.
- Baş ağrısı ile olan veya olmayan görmede azalma
- Erkeklerde cinsel fonksiyonlarda azalma
- Kadınlarda adet sıklığında azalma veya âdet kanamalarının tamamen kesilmesi
- Üşüme, uyku isteğinde artış, kilo alma, yorgunluk, halsizlik, cilt kuruması ve kendini kötü hissetme
- Tansiyon düşüklüğü ve baş dönmesi, aşırı su içme ve idrara gitme, açlığa tahammülsüzlük
Tedavide eksik hormonlar uygun dozda ilaçlarla yerine konur. Tedavi, eksik hormonun cinsine ve eksiklik derecesine bağlı olarak ömür boyu sürebilir.
Hipofiz bezinin aşırı çalışmasıyla fazla hormon üretimi sonucu ortaya çıkan sorunun adı akromegalidir.
Hormon fazlalığı kemik, bağ ve kas dokularının, iç organların ve damarların genişlemesine neden olur. Hipofizde gelişen adenomlar hipofiz yetmezliğine yol açtığı gibi büyüme hormonu fazlalığına da sebep olur. Belirtileri;
- Kan basıncı yüksekliği
- Damar sertliğine bağlı koroner kalp hastalığı
- Nedeni belirsiz kalp kası hastalığına bağlı kalp büyümesi
- Dokularda su tutulmasına bağlı kalp yetmezliği
- Beyin damarları hastalıkları
Tümörün çıkarılması ile klinik iyileşme sağlanır. Ancak cerrahi girişimin ardından tümörün yeniden gelişme olasılığı her zaman vardır.
Hipofiz bezi hastalıkları ile ilgili şüpheleri olanlarınendokrinoloji uzmanlarına başvurmaları gerekmektedir.
