Hipofiz bezi, her insanda yaş ve cinsiyet fark etmeden bulunan bir salgı organıdır. Beynin hemen alt kısmında yer alan bu bez, insan vücudunda yapmış olduğu görevler nedeniyle çok büyük önem teşkil etmektedir.
Hipofiz bezinin bir diğer adı ise "Pitüiter bez" olarak bilinmektedir. Bu bezin fiziki olarak büyüklüğü yaklaşık bir fasulye tanesi kadardır.
Boyut olarak çok küçük olsa bile insan vücudunda birçok görevi yapmaktadır. Büyüklüğüne orantılı olan ağırlığı ise yaklaşık 0,5 gram kadardır. Beyin tabanında yer alan
hipofiz bezi, bir çıkıntıya benzediği için bulmak zordur. Her ne kadar küçük ve basit bir organ olsa bile bu bezde meydana gelen küçük sorunlar bile insanlarda çok ciddi rahatsızlıkların oluşmasına neden olmaktadır. Bu nedenle hipofiz bezi tümörü kadınlarda ve erkeklerde çok önemsenmektedir
. Hipofiz bezi, beyini sarmalayan zarlarla kaplıdır. Bu şekilde dışarıdan ve diğer organlardan meydana gelecek zararlar
hipofiz bezini etkilememektedir. Bu bezin insanlarda yapmış olduğu en genel görev hormon üreterek bunları salgılamasıdır. Bu salgılama işlemi, küçük olan
hipofiz bezinin içerisinde bulunan salgı bezleri tarafından yapılmaktadır. Bu nedenle hipofiz, endokrin ve sinir sistemi gibi birimlerin arasında meydana gelen en büyük organizasyon ağı, bu bezler tarafından kontrol edilir.
Hipofiz bezi tarafından salgılanmış olan hormonlar direk olarak kana karışır ve kan aracılığıyla gitmesi gereken yerlere ulaştırılır. Bu nedenle
hipofiz bezinin dolaşım sistemiyle ortak çalıştığını söylemek mümkündür.
Hipofiz bezi, toplam üç parçadan oluşmaktadır. Ön, orta ve arka lop olarak oluşum gösteren bu loplar, epitel doku, sinir hücreleri ve insan embriyosu için ayrılmıştır. Bu bez, ergin olan insanlarda körelmiştir ve daha az görev yapar hale gelmiştir.
- ACTH olarak adlandırılan Adrenokortikropik hormon salgılanması,
- Tiroit uyarıcı hormon salgılanması (Direk olarak böbrek üstü bezlerinin ürettiği hormonların üretilebilmesi için böbrek üstü bezlerine gönderilen sinyalden sorumludur. Bu uyarının yapılmaması durumunda üreme sisteminden vücudun diğer genel sistemine kadar birçok sorun meydana gelmektedir.)
- Büyüme hormonu: Erkeklerde sakal bıyık, vücut gelişimi ve kas oluşumu, kadınlarda ise meme büyümesi, genital kullanma, rahim gelişimi gibi durumların oluşmasında bu hormonun önemi vardır.
- Prolaktin hormonu: Kadınlarda gebeliğin gerçekleşmesi durumunda diğer salgı hormonlarının oluşmasında etkilidir. Aynı zamanda meme bezlerinin ve süt salgısının yapılmasında önemli yer alır.
Hipofiz bezinin arka lobunun yaptığı görevler
Hipofiz bezi arka lobunda herhangi bir hormon üretimi bulunmamaktadır. Bu bölgeden salgılanan çeşitli hormonlar hipotalamus adı verilen beyin bölgesinde üretilmektedir ve depolanmaktadır. Bu bölgeden ise oksitosin ve vasopressin hormonları salgılanır.
Hipofiz bezi ara lobun görevleri
Sadece insanlarda değil diğer çoğu canlıda hipofiz bezi üzerinde bir ara lob bulunmaktadır. Özellikle yetişkin insanlarda çok ince bir şekilde bulunan bu ara lob işlev olarak tam bir şekilde açıklanamamıştır. Fakat ön loba ait olduğu için MSH üretimi yapmaktadır.
Hipofiz bezinin diğer görevleri nelerdir?
- Kan basıncının oluşması ve düzenlenmesinde hipofiz bezi önemli bir yer tutar.
- Hamileliğin tüm kontrolü hipofiz bezinin salgılayacağı hormonlar sayesinde gelişmektedir. Bunun yanında ayrıca doğum sırasında döl yatağının üzerinde bulunan kasların kasılmasını sağlayarak doğumun kolaylaşmasına etki eder.
- Erkekelrde ve kadınlarda cinsel organ gelişiminde hipofiz bezi önemli görevler yapar.
- Vücutta genel olarak su dengesinin sağlanması için hormonlar salgılar.
- Besinlerin enerjiye dönüşmesi yani metabolizmanın çalışmasında önemli etkiler yapar.
- İnsanlarda böbreklerde suyun geri emilmesi için ADH hormonu salgılar.
- Vücut sıcaklığının sağlanması, üşüme, terleme gibi işlemleri gerçekleştirilmesini sağlar.
- Son olarak belirtmek isterim ki hipofiz bezi, anne sütünün üretiminde de yarı yarıya önemli görev yapmaktadır.